Doşa (Dosha)

Ayur Veda- Doşa (Dosha)
Ayur Veda- Doşa (Dosha)

Evrenle uyum içinde yaşamayı anlatan Āyurveda (Geleneksel Hint Tıbbı) insanın hem kendisi ile hem de doğayla ilişkisine önem verir ve dengede tutmak için bilgiler sunar. Āyurveda vücudun bileşimini üç temel sistemle açıklar. Bunlar dosha, dhatu ve maladır.  Doşa (dosha) her vücutta bulanan üç özelliği, mizacı gösterir. Fıtrat şeklinde de düşünebileceğimiz bu doşalar (dosha) uyum içinde olduğunda kişi dengededir.  Üç doşadan (dosha)  biri fazla bulunuyorsa yükselen, daha az oranda ise azalan doşa (dosha) denir. Bir doşanın (dosha) artması veya azalması kişide rahatsızlıklara neden olur.  Bu yazımızda sizlere Ayurvada sistemindeki doşa (dosha) nedir, doşa (dosha) neyi ifade etmektedir, kaç tür doşa (dosha) vardır gibi soruları cevaplamaya çalışacağız. Doşanın (dosha) özellikleri hakkında bilgi vereceğiz.

Doşa (Dosha) Nedir? Kaç Çeşit Doşa (Dosha) Vardır?

Āyurveda’ya göre dünyada olup bitenler, insan fizyolojisi içinde de devam eder. Bu nedenle elementler vücutta tezahür etmesine doşa (dosha) denir. Doşa (dosha) Āyurveda’nın en temel kavramlarından biridir. Sanskṛt dilinde hata, kusur anlamına gelir. Kişinin vücudunda ve zihninde bulunan madde türlerini ifade eder. Vata, Pitta, Kapha olmak üzere üç temel doşa (dosha) teorisi vardır. Bu teori tridoşa upadeş (tridosha upadesh) olarak isimlendirilir.  Üç doşa (dosha) teorisi Āyurveda’ya özgüdür. Doşalarla (dosha) Āyurveda hekiminin hastaları hastalık sürecinin en erken evrelerinde saptayabileceği ve tedavi edebileceği düşünülür. Āyurveda’da doşaların (dosha) miktarını, niteliklerini, mevsimlere, günün saatine, sürece göre vücutta nasıl dalgalandığını açıklanır. Doşaların (dosha) anne babanın yapısı, gebe kalma zamanı, doğumun nasıl olduğu gibi çeşitli faktörlere göre fiziksel bedeni şekillendirdiği kabul edilir. 

Doşaların (Dosha) Özellikleri Nelerdir?

Yukarıda da belirtildiği üzere İnsan bedeninde üç temel dosşa (doşa) bulunur. Bunlar vata, pitta ve kapha’dır. Bunların her biri kendine has özelliklere sahiptir. Söz konusu üç temel mizah her insanda bulunur. Ancak genellikle biri baskındır. Āyurveda’ya özgü olan doşa sisteminin bazı özellikleri vardır. Doşaları daha iyi anlamak içi bu özellikleri bilmek faydalı olacaktır. Peki doşaların (dosha) özellikleri nelerdir?

Doşa

Doşa

Āyurveda sistemine göre beş element vardır. Bunlar akaş (boşluk), vayu (hava), agni (ateş), cālā (su), pṛthvi (toprak)’tır. Elementlerden boşluk değişmez, hava, ateş, su değişken ve toprak kolay değişmeyen niteliktedir. Söz konusu bu elementler doşa (dosha) ile bağlantılıdır. Çünkü elementlerin (boşluk, hava, toprak, su, ateş) yaratımdaki tüm süreçlerde bulunması gibi doşalar (dosha) da vücutta benzer işlevleri yerine getirerek tüm hareketi, dönüşümü ve sıvılaşmayı düzenler. Bu açıdan doşalar (dosha) mikrokozmoztaki elementlerdir. Her bir doşa (dosha) kendi elementleriyle ilişkili nitelikleri üstlenirler.

Bununla birlikte doşaların (shaların her birinin kendisiyle ilişkili bir tadı vardır. Āyurveda’ya göre kurak, sıcak gibi her bir elementin yoğun olduğu dünyanın belirli coğrafi bölgeleri vardır. Bu elementler bu yerlerde kendine has özellikleri açıkça ve baskın bir şekilde gösterirler. İnsan vücudu da bu şekildedir.  Doşalar vücudun belirli alanlarını ve işleyişlerini yönetir. Buna göre insan vücudu vata bölgesi, pitha bölgesi, kapha bölgesi olmak üzere üç kısma ayrılır. Her bir kısmın vücutta sahip olduğu görünen belirli işlevi vardır.

Doşalar (dosha) vücuttaki belirli alanları düzenledikleri gibi insan yaşamın çeşitli evrelerinin fiziksel ve psikolojik gelişimini de düzenlerler.  Vücutakine benzer bir şekilde insan yaşamı da vata dönemi, pitha dönemi ve kapha dönemi şeklinde üçe ayrı döneme ayrılır. Yine  doşalar (dosha) mevsimlere, iklime ve günün saatine göre de üçe kategoriye göre ele alınır.

You may also like...

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir