Hint Mitolojisi

by beyzaybike · 2 Ocak 2023

Hint mitolojisi, Hint alt kıtasında çağlar boyunca aktarılan zengin ve çeşitli hikayeler, efsaneler koleksiyonudur. Bu mitler ve efsaneler, Hint kültürünün ayrılmaz bir parçası olup sanatı, edebiyatı ve hatta günlük yaşamı etkiler, etkilemeye devam eder. Hint mitolojisi, Hint kültürü üzerinde kalıcı bir etkiye sahip olmakla birlikte dünyanın dört bir yanındaki insanlar için bir ilham ve hayranlık kaynağı olmaya sürdürür. Hint mitolojisindeki hikayeler, okuyuculara güçlü mesajlar verir, mitlerdeki kahramanlar onlar için rol model oluşturur.

Genel olarak Hint mitolojisinin tutarlı bir anlatısı veya yapısı yoktur. Hint mitleri bir dizi farklı versiyonda ortaya çıkar ve genellikle zaman içinde gelişir. Bazen bir karakterin adı değişir veya ekstra ayrıntılar eklenir. Birçok Hint miti, daha derin bir sembolik anlam vermek için çeşitli Hint felsefe okulları tarafından zaman içinde düzenlenir. Bu yazımızda ana hatları ile Hint mitolojisinden, Hint mitolojisi denilince içerisinde hangi mitlerden söz edildiğinden ve Hint mitolojisinin konularından bahsedeceğiz.

Hint Mitolojisine Giriş

Hint mitolojisi (buddhist)

Mitoloji kutsal alana ait olduğundan dini düşünce ile yakından ilişkilidir. Başlangıçta sözlü olarak aktarılan mitlerin yazıya geçirilmesi ile dini düşüncenin gelişim ve değişim süreci daha net bir şekilde görünebilir hale gelir. Bu durumun en iyi görüldüğü yerlerden biri Hindistan’dır. Zira MÖ 2500’lerde Hindistan’a Arilerin gelişi ile başayan sosyal ve siyasi alandaki değişim dini alanı etkiler. Bu dönemde ortaya çıkan mitler genelde tanrı İndra, Agni, Varuna, Soma ve Pracapati etrafında şekillenir. Tanrılar ve onlara bağlı mitler böylece çoğalır. Din adamları (brahmiṇ) zamanla insanların tanrılarla ilişkilerinde ve kuban sunmada kendi rollerini ve önemlerini vurgulayarak statülerini güçlendirir. Din adamlarının toplumda güç kazanmasıyla ritüelin merkezinde bulunan Tanrı Agni, Soma, Surya ile ilgili mitler ön plana çıkar.

MÖ 500’lerde din adamlarının otoritesine ve kurban törenlerine karşı çıkan Siddhartha Gautama namıdiğer Buddha ile yeni bir dini düşünce oluşur. Buddhizm başlangıçta bireyin kişisel çabasıyla tüm tanrıların ötesinde evrensel bir Mutlak ile birliğe ulaşabileceği etik bir dini düşünce üzerine şekillenir. Ancak Hintliler her zaman kendi inançlarını koruma ve şekillendirme eğiliminde olduğundan zamanla bazı Hindu ve Ari öncesi tanrıları ve tanrıçaları Buddhayla ilişkilendiren ve Buddha’nın hayatını konu alan mitler ortaya çıkar. Bu mitlere Buddhizmin yayıldığı yerlerdeki özellikle Tibet, Çin ve Japon inançlarının etkisiyle yeni mitsel varlıkları, kişileri konu alan mitler eklenir. Benzer bir durum Buddha ile çağdaş olan Mahāvira önderliğinde kurulan Cainizim’de gerçekleşir.

Bu durum karşısında Veda dinini temsil eden din adamları kendi otoritelerini kaybetmemek, kendi inançlarını sürdürebilmek ve Buddhizm’e, Cainzm’e karşı kendi inançlarını savunmak için heterodoks gördüğü inançlar üzerinde birtakım değişiklikler yaparak kendi içlerine almaya çalışırlar. Bunu destanlar ve purāṇa metinleri ile yaparlar. Sonunda Ari veya Veda dönemine ait tanrıların ve yerli Dravid tanrılarının, tanrıçalarının sentezi olarak Hinduizm ve Hindu mitolojisinin ana çerçevesi şekillenir. Purāṇa ve destanların düzenlenmesi ve genişlemesiyle Şiva, Vişṇu, Brahma ve Tanrıçaları konu alan mitler Hindu mitolojisinin temel konularını oluşturur.

Hint mitolojisi geniş bir literatüre ve konuya sahiptir. Nitekim Hint mitolojisinin en zengin kaynağı Sanskṛt ve Pali dilinde yazılmış eserler oluşturur. Bununla birlikte Hintçe, Bengalce, Tamilce, Pencapça, Urduca vb. Hint alt kıtasında konuşulan dillerde de yazılmış mitler, efsaneler de bulunur.

Sonuç olarak Hint mitolojisi Hindu, Buddhist ve Cainist mitlerinden oluşur. Hint mitolojisi Hindu, Buddhist ve Cainist metinler olmak üzere pek çok yerel anlatılarla zengin bir literatüre sahiptir.