Hintçede Edilgen Fiil

Edilgen Çatılı fill yada edilgen fiil yüklemde belirtilen işi gerçekleştirenin belli olmadığı belirtir. İşin kim tarafından yapıldığı tahmin edilemeyen veya bilinmeyen cümlelerde fiillerin öznesi “sözde özne”dir. Fiilden etkilenen varlık özne gibi kullanılır. Bilindiği üzere Türkçede edilgen cümlelerde fiile “-l, ve -n” ekleri eklenerek eylem edilgen yapılır. Yine cümlede işi yapan kişiden söz edilecekse bu “tarafından” yada “-ce/çe” ekli ile belirtirlir. Bu yazımızda Hintçede Edilgen Fiil konusuna giriş yapacağız. Hintçede Edilgen Fiil yapısından, nasıl kullanıldığında söz edeceğiz. Daha sonra Hintçede Edilgen Fiil ile ilgili bir kaç örnek vereceğiz.
Hindī’de/Hintçede Edilgen Fiil (कर्म वाच्य )
Hintçede edilgen fiil eylemin kimin tarafından yapıldığının tahmin edilemediği, belirtike işi gerçekleştirenin belli olmadığı cümleleri ifade eder. Bir başka ifade ile Hintçe edilgen cümlelerde gerçek veya gizli özne yoktur ve yüklemde gösterilen işi yapan belirsizdir. Hintçede bu yapı कर्म वाच्य şeklinde isimlendirilir. Hintçede edilgen fiil yapmak için cümleye yardımcı fill olarak जाना ve होना getirilir. Ana fill ise üçüncü tekil şahsın dili geçmiş yapısı kullanılır. Cümlede eylemin kimin tarafından yapıldığından bahsedildiğinde özneden sonra से/के द्वारा ekleri getirilir. Bu çerçevede Hintçede edilgen fiilin iki cümle yapısı vardır. Bunlar şu şekildedir:
1) Özne + से/के द्वारा + Nesne + को + Fiil+ आ/या + जाना + होना
Bu yapıda nesne को eki aldığından filler her zaman eril üçüncü tekil şahsa göre çekilir. Cümle hangi zamanda yapılacaksa जाना ve होना yardımcı fiili ona göre çekilir.
Örnek: दर्जी के द्वारा इस कमीज को सिला गया।Terzi tarafından bu gömlek dikildi.
चोर पुलिस से पकड़ लिया जाता है। Hırsız polis tarafından yakalanır.
मुन्ना अपनी माती के द्वारा सुलाया जाएगा। Bebek annesi tarafından uyutulacak.
2) Özne + से/के द्वारा + Nesne + Fiil+ आ/या/ई + जाना + होना
Görüldüğü üzere bu yapıda nesne को eki almadan kullanılır. Bu nedenle जाना ve होना yardımcı fiili nesnenin sayısı ve cinsine göre çekilir.
Örnek: इस डलिये में सेब बिका जाएगा। Bu sepetteki elmalar satılacak.
पहले इस नदी का पानी पिया जाता था। Bu nehrin suyu eskiden içilirdi.
राजा के द्वारा नियम बदल दिया जाता है। Kral tarafından kanunlar değiştirilir.
Hintçe’de Edilgen Çatının Kullanım Alanı
- Hintçe’de geçişsiz fiiller pasif anlamlı iken pasif yapıya karşılık gelen geçişli fiiiler vardır. Geçişli fiillerle yapılan edilgen cümlede bu fiiller kullanılır.
Örnek: पकना: pişmek पकाना: pişirmek
खाना पक गया। Yemek pişti. खाना पकाया जा रहा है। Yemek pişiriliyor.
Geçişsiz fiiller tesadüfi bir eylemi gösterebilirken, pasif geçişli fiiller kasıtlı bir eylemi gösterebilir.
Örnek: खाना जला।Yemek yandı. (kazara)
खाना जलाया गया। Yemek yakıldı. (kasıtlı)
- Hintçe’de geçişsiz fiiller bazen edilgen fiiller oluşturmak için kullanılabilir. Geçişsiz bir fiil edilgen olarak kullanılıyorsa, fiil nötr (eril tekil) şeklinde çekilir.
Örnek: ज़मीन पर बैठा जाता है। Yerde oturuldu. (Yerde oturuyoruz)
- जाना fiili edilgen bir fiilin ana fiili olduğunda गया/गए/गयी yerine fiilin जाया/जाए/जाई formları kullanılır.
Örnek: सब्जियाँ दुकान से ले जाई गयी। Sebzeler dükkandan alındı.
- Edilgen cümlede bir isimle bir fiilin birleşiminden oluşan kökenli bir fiil kullanıldığında fiil isimle yapılmış fiille uyumludur. Bu gibi durumlar fiilin öznesi isimsel öğe işlevi görür.
Örnek: उसकी मदद की जाएगी। Ona yardım edilecek.
- Hintçede edilgen fiiller ister geçişli ister geçişsiz olsun yetersizlik veya beceriksizliği ifade etmek için kullanılır. Bu tür kullanımlarda eylemi yapan kişi her zaman cümlede से eki getirilerek belirtilir.
Örnek: मुझसे नहीं रोका गया। Durduramadım.
उससे यह काम नहीं किया जाता। Bu iş onun tarafından yapılamaz.
- Hintçede yaygın bir şekilde soru sorarken dilek kipiyle birlikte aktif bir anlamı olan edilgen fiilleri kullanılır.
Örnek: खाया जाये? Yiyelim mi?
चला जाए? Gidelim mi?
Hintçede Edilgen Cümle Örnekleri
मुझे एक सेब दिया गया। Bana bir elma verildi.
तुम्हारी सास को देखा गया।Senin kayınvalinden görüldü.
यहाँ कपड़े मशीनों से धोये जाते हैं। Burada kıyafetler makinelerde yıkanılır.
मुझे माँ के द्वारा बुलाया जायेगा। Annem tarafından çağrılacağım.
राम को माँ के द्वारा पैसे दिए जाना है। Rām’a annesi tarafından para verilmesi gerekir.
कहानी उसके द्वारा लिखी गई है। Hikaye onun tarafından yazıldı.
दिवाली धूमधाम से मनाया जाता है। Divālī çoşkuyla kutlanır.