Brahmanalar

Hinduizm’in kutsal metinleri şruti metinlerinin dört gruba ayrıldığından söz etmiştir. Bu sınıflamanın ikinci kısmında Brāhmaṇalar yer almaktadır. Bu eserler daha önce bahsedilen Vedalara (ṛg veda, Yacur Veda, Atharva Veda, Sama Veda) bağlıdır. Genellikle Brāhmaṇalar din adamı brāhmaṇlarının Veda ritüellerini icrası etmesi ile ilgilidir. Hinduizm’in kutsal metinleri yazımızın üçüncü kısmında Brāhmaṇalar ile ilgili bilgilere yer verilecektir. Ṛg Veda, Yacur Veda, Sama Veda ve Atharva Veda’ya ait olan Brāhmaṇalardan söz edilecek. Brāhmaṇalar içinde öne çıkan Şatapatha Brāhmana ve Aitereya Brāhmana gibi bazı Brāhmaṇalara da değinilecektir.
Hinduizmin Kutsal Metinleri III
Brāhmaṇalar
Kesin olarak tarihi bilinmese de Brāhmaṇaların MÖ 1000 ile MÖ 500 yılları arasında oluştuğu kabul edilir. Metinlere iki nedenden dolayı Brāhmaṇalar denilmektedir. Birincisi Tanrı Brahmā adına uygulanan törenler, dualar bunu yerine getirmesinde din adamı brāhmaṇların yol göstermesindendir. İkincisi ise brāhmaṇların Vedalara yazmış olduğu şerhler; kurban bilimi üzerine yaptığı konuşmaları ve tartışmaların kolleksiyonu anlamındaki brāhmaṇadır.
Nesir şeklinde yazılan Brāhmaṇaların Vedalar gibi vahiy eseri olduğuna inanılır. Temel içeriğini Vedalarda bildirilen kurban törenlerini oluşturur. Kurban eden kişiye çeşitli kurban törenleri ile bu hayatta veya ahirette ne gibi avantajlar sağlayacağı açıklanır. Bununla birlikte diğer dinsel törenler, Hindistan’ın geçmişi, Hintlilerin eski gelenek ve görevlerde Brāhmaṇaların konuları içerisinde yer alır. Ayrıca mantık dışı çıkarsamalar, aşırı sembolik anlatımlar ile Aranyakaları ve Upanişadları oluşturan olgunlaşmamış mistik ve felsefi düşünceleri de ihtiva eder. Çoğu kaybolduğu veya yok edildiği için şu anda yirmiden az Brāhmaṇa vardır.
Her Veda’ya ait bir veya daha fazlası Brāhmaṇa vardır. Her Brahmana genellikle belirli bir Vedayı yorumlayan gelenek şākhā ile ilişkilidir. Örneğin Taittirīya Brāhmana Kṛşṇa Yacur Veda (Siyah Yacur Veda, Taittriya Saṃhita)’nın Taittrīya nüshasıyla; Caiminīya Brāhmaṇa, Sāma Veda ile ilişkilidir. Brāhmaṇalar sözlü bir şekilde aktarıldığından ne zaman derlendiği konusunda net bir bilgi yoktur. En eski brāhmaṇa yaklaşık MÖ 900’ye, en erken ise MÖ 700’e tarihlenir. En eski brahmana metni MÖ 7. yüzyılda oluşturulan Ṛg Veda’nın yorumu niteliğindeki Aitereya Brāhmaṇa’dır. En önemli brahmana ise Beyaz Yacur Vedaya ait olan Şatapatha Brāhmaṇa kabul edilir. MÖ 5. yüzyıla tarihlenen bu metin sistematik olmasından dolayı Hindular tarafından sıkça kullanılır.
Ayrı Vedalara ait olan Brāhmaņalar arasındaki fark esas olarak Ṛg Veda’nın Brāhmaņalarının, ritüelin sunumunda, ayetleri ve ilahileri okumak zorunda olan din adamı Hotar için önemli olanı vurgulamasıdır. Sāma Veda’nın Brāhmaṇaları din adamı udgātarın görevleriyle ve Yacur Veda’nın Brāhmaņaları ise din adamı adhvaryunun gerçekleştirildiği eylemlerle ilgilidir. Brāhmaṇaların hepsi içerikler açısından birbiriyle oldukça iyi uyum içindedir. Temelde her zaman aynı konular ele alınır ve tüm bu eserler aynı damgayı taşır. AyrıcaBrāhmaṇalarda din adamının kendini kurban yoluyla tanrılar üzerinde nasıl yücelttiği görülür.
Brāhmaṇalar için hiçbir şey kurbana atfedilen muazzam önemden daha önemli değildir. Dolayısı ile kurban burada artık bir amacın aracı olmayıp kendi içinde bir amaç hatta varoluşun en yüksek amacı haline dönüşür. Kurban aynı zamanda her şeyi alt eden bir gücü olarak görülür. Nitekim doğanın yaratıcı gücü Pracāpati bir kurbandır. Bu Brāhmaņalarda sık sık tekrarlanan bir konudur.
Ṛg Veda
Ṛg Veda’ya ait iki Brāhmaṇa vardır. Bunlardan ilki Aitereya Brāhmaṇa’dır. Aitereya Brāhmaṇa kırk bölüme (adhyā) ayrılır. Mahidasā, Aitereya Brāhmaṇa’nın derleyicisi olarak kabul edilir. Bu brahmana temelde soma kurban töreni ile ilgilidir. Ayrıca ateş kurbanıyla (agnihotra) ve kralı kutsama töreniyle (rācasūya) de alakalıdır. İkinci Kauşītakī veya Sāṅkhāyaṅa Brāhmaṇa’dır. Kauşītakī Brāhmaṇa otuz bölüme (adhyā) ayrılır. İlk altı bölüm yeme-içme kurbanı, ateş, yeni ay-dolunay kurbanı, mevsim kurbanları hakkındadır. Geri kalan bölümler ise soma kurban töreni ile ilgilidir.
Sāma Veda
Tāṇḍya Mahā Brāhmaṇa, Sāma Veda’ya aittir. Bu Brāhmaṇa Pañçaviṃşa olarak da adlandırılır. Tāṇḍya Mahā Brāhmaṇa yirmi beş bölümden (adhyā) oluşur. En eski Brāhmaṇalardan biri olup bazı önemli efsaneleri içerir. Şaḍviṃşa Brāhmaṇa, Tāṇḍya Mahā Brāhmaṇa’nın bir parçasıdır. Şaḍviṃşa Brāhmaṇa’nın son beş kısmı Adbhuta Brāhmaṇa olarak da bilinir. Bu kısım kehanet ve keşifle ilgilidir. Samavidhana Brāhmaṇa da Sāma Veda ile ilişkildir. Samavidhana Brāhmaṇa temek olarak üç ana bölüme (prapathaka) ayrılır. Bu üç bölümde sırası ile sekiz, sekiz ve dokuz kısımdır. Büyüsel ayinle, çeşitli şarkıların nasıl olduğunu anlamak ve kefaretle ilgilidir. Sāma Veda’ya ait olan bir başka Brāhmaṇa ise Caiminīya Brāhmaṇa’dır. Tāṇḍya Mahā Brāhmaṇa’dan daha eskidir. Hem din hem de efsane tarihi ile ilgilidir. Ārşeya Brāhmaṇa Sāma Veda’ya aittir. Bu Brāhmaṇa da üç ana bölüme (prapathaka) ayrılır. İlk bölüm yirmi sekiz, ikinci bölüm yirmi beş ve üçüncü bölüm de yirmi dokuz kısımdan (khanda) meydana gelir. Vanşa Brāhmaṇa Sāma Veda’ya aittir. Kısa bir bölümden oluşan Vanşa Brāhmaṇa öğretmenlerin ve öğrencilerin ardıllarını ayrıntılı olarak açıklar. Sāma Veda’ya ait Devatadhyaya Brāhmaṇa’nın ilk kısmı, samanların adandığı tanrıları belirlemek için kurallar sağladığı için en önemlisidir. Diğer kısımları hafızaya veya meditasyona yardımcı olması ile ilgilidir. Devatadhyaya, dört yuga veya çağa göndermeler gibi bazı çok geç dönem pasajları da içerir. Çhandogya Brāhmaṇa da Sāma Veda’ya ait olup on bölüme (prapathaka) bölünür. İlk iki kısmı Mantra Brāhmaṇa’yı oluşturur ve her biri sekiz kısma (khanda) ayrılır. Bunlar grihya (ev) kurbanlarında kullanılan mantralar konusu hakkındadır. Geri kalan sekiz bölüm Çhandogya Upanişadı oluşturur.
Yacur Veda
Siyah Yacur Veda’nın (Taittriya Saṃhita) Brāhmaṇası Taittiriya Brāhmaṇa’dır. Bu Brāhmaṇa Siyah Yacur Veda’nın bir devamıdır. Burada ek olarak sembolik insan kurbanının (puruşamedha) bir tanımı bulunur. Beyaz Yacur Vedaya (Vacasaneyi Saṃhita) ait olan Şatapatha Brāhmaṇa’dır. Yüz bölümden (adhyā) oluştuğu için yüz yol Brāhmaṇa anlamındaki Şatapatha Brāhmaṇa isimle bilinir. En iyi bilinen, en kapsamlı ve içerik açısından en önemli Brāhmaṇa’dır. Bu Brāhmaṇa’nın Kāṇvas ve Mādhyadina olmak üzere iki nüshası vardır. Kāṇvas nüshası Adi Şaṅkarāçārya’ya atfedilir ve on yedi kısımdan oluşur. Mādhyadina nüshası da Yacñavalkya atfedilir ve on dört kısımdan oluşur. İlk dokuz kısmı Beyaz Yacur Veda’nın ilk on sekiz bölümünün bir yorumudur ve diğer bölümlere göre daha eskidir. On ile on üçüncü kısım ek ve ritüel olarak daha yeni malzemeler içerir. Son kısım Bṛhadāraṇyaka Upanişad’ı oluşturur. Şatapatha Brāhmaṇa’nın birkaç Purāṇa efsanenin ve tanrı Vişṇu’nun avatarlarının kökeni olarak Vişṇuculuğun gelişiminde önemli olduğu düşünülür.
Atharva Veda
Atharva Veda’ya ait tek mevcut Brāhmaṇa Gopatha Brāhmaṇa’dır. Bu Brāhmaṇa’nın amacı Atharva Veda’yı Vedacı ritüele dahil etmek ve onu diğer üç Veda ile aynı çizgiye getirmektir. Purvabhaga ve Uttarabhaga olmak üzere iki ana bölümü (prapathaka) vardır. Purvabhaga beş kısma (khanda) ve Uttarabhaga altı kısma (khanda) ayrılır. Purvabhaga’nın içeriği diğer Brahmanaların içeriklerinden biraz farklıdır. Atharva Veda’yı ve onun ṛşilerini (ermiş) över. Uttarabhaga diğer Brahmanalara benzer. Atharva Veda öğretmenleriyle ilgili bazı hikayeler içerir.
Vedalar |
Brāhmaṇalar |
Ṛg Veda |
Aitereya Brāhmaṇa Kauşītakī Brāhmaṇa (Sāṅkhāyaṅa Brāhmaṇa) |
Siyah Yacur Veda Beyaz Yacur Veda |
Taittiriya Brāhmana Şatapatha Brāhmaṇa |
Sāma Veda
|
Tāṇḍya Mahā Brāhmaṇa (Pañçavimşa Brāhmaṇa) Çhandogya Brāhmaṇa Şaḍviṃşa Brāhmaṇa Adbhuta Brāhmaṇa Caiminīya Brāhmaṇa Samavidhana Brāhmaṇa Ārşeya Brāhmaṇa Vanşa Brāhmaṇa Devatadhyaya Brāhmaṇa |
Atharva Veda |
Gopatha Brāhmaṇa |