Çok eski zamandan beri insanlar yakalandıkları hastalıkları tedavi etmek için çeşitli teknikler, bitkiler kullanmıştır.  Bu teknikler bilimin ve teknolojinin gelişmesi ile biyolojik olarak inandırıcılığı olmayan uygulamalar olarak görülür. İyileştirici etkilerine sahip olduğuna inanılan veya algılanan ancak etkinliği bilimsel yöntemlerle kanıtlanmamış bu uygulamalar alternatif yahut geleneksel tıp şeklinde isimlendirilir. Bu sistemler Geleneksel Çin Tıbbına ve Hindistan’daki Āyurveda (Geleneksel Hint Tıbbı) ve çeşitli geleneklerin uygulamalarına dayanır. Özellikle Geleneksel Çin Tıbbı ve Āyurveda (Geleneksel Hint Tıbbı) tıbbı en temel olanlarıdır. Bu yazımızda Āyurveda (Geleneksel Hint Tıbbı) nedir? sorusu cevaplandıktan sonra Āyurveda’nın (Geleneksel Hint Tıbbı) tarihi ve Āyurveda (Geleneksel Hint Tıbbı) metinleri hakkında bilgi vermeye çalışacağız.

Āyurveda (Geleneksel Hint Tıbbı) Nedir?

Hayat bilgisi anlamına gelen Āyurveda (Geleneksel Hint Tıbbı) Hint alt kıtasının en eski tedavi yöntem sistemidir. Āyurveda (Geleneksel Hint Tıbbı) sistem doşa adı verilen insanın bedeninde ve zihninde bulunduğuna inanılan üç maddenin yaşam gücünün dengesine vurgu yapılır ve doğal dürtüleri bastırmak sağlıksız kabul edilir ve hastalığa yol açtığı iddia edilir. Āyurveda kişiye yaşam enerjisinin nasıl çalıştığını ve bahsedilen doşaların nasıl dengeleneceğini içerir. Āyurveda’nın (Geleneksel Hint Tıbbı) amacı belirli bir hastalığın belirtilerini tedavi etmek, bireye bedeninin, zihninin, duygularının mükemmel denge durumunda olduğu çevreyle uyumlu mutlu bir yaşam sağlamaktır.  Kısaca geleneksel Hint tıbbı beden, zihin ve ruhtan oluşan insanı bir bütün olarak ele alır. Evrenle bağlantılı olma, vücudun yapısı (prakriti) ve yaşam güçleri (doshalar) Āyurvedanın (Geleneksel Hint Tıbbı)  temel ilkesidir. Söz konusu sistem sadece bedenin değil zihnin ve bedenin ötesindeki zihin ve ruh hakkında derin çalışmayı yansıtır. Karmanın ve bilincin dinamiklerini, fiziksel dünyanın daha ruhsal olandan farklı, daha ince titreşimli bir maddeden oluşanlarla nasıl bağlantı kurduğunu anlatır.

Āyurveda (Geleneksel Hint Tıbbı) doğru düşünceye, beslenmeye, yaşam tarzına ve şifalı bitkilere olan yakın dikkatiyle sağlığın korunmasını teşvik eder. Herkesin benzersiz bir parmak izine sahip olması gibi, her insanın kendi yapısını oluşturan belirli bir enerji modeli, fiziksel, zihinsel ve duygusal özelliklerin bireysel bir kombinasyonu vardır. Bu yapı, gebe kalma sırasında bir dizi faktör tarafından belirlenir ve kişinin yaşamı boyunca aynı kalır. Āyurveda (Geleneksel Hint Tıbbı) kişinin kendine has bireysel bünyesine göre bu beden, zihin ve bilinç dengesini nasıl oluşturacağını ve bu dengeyi sağlamak ve sürdürmek için yaşam tarzı değişikliklerini nasıl yapacağını anlamasını sağlar.

Hindistan’da Āyurveda (Geleneksel Hint Tıbbı) tıbbi bakım, geleneksel Çin tıbbı, natüropatik tıp ve homeopatik tıp olarak kabul edilir. Āyurveda (Geleneksel Hint Tıbbı) uygulayıcıları eğitimden geçirilir. 1970’de Āyurveda uygulayıcıları için nitelikleri standartlaştırmayı ve çalışmaları ve araştırmaları için akredite kurumlar sağlamayı amaçlayan Hindistan Tıp Merkez Konseyi Yasasını kabul edilir. 1971 yılında  içinde Āyurveda’nında bulunduğu alternatif tıp çeşitleri Aile Bakanlığı bünyesinden yüksek öğrenim vermek üzere Hint Tıbbı Merkez Konseyi (Central Council of Indian Medicine ) kurulur. Günümüzde de Hindistan hükümeti, hem ulusal hem de eyalet düzeyinde birçok kanal aracılığıyla Āyurveda (Geleneksel Hint Tıbbı) araştırmasını ve öğretimini desteklemekte ve geleneksel tıbbın büyük kasaba ve şehirlerde çalışılabilmesi için kurumsallaşmasına yardımcı olmaktadır. Bu sistem Hint nüfusun yaklaşık %80’i tarafından kullanıldığı gibi Nepal’de yoğun bir şekilde uygulanır.

Āyurveda’nın (Geleneksel Hint Tıbbı) Kökeni

Ayurveda

Ne zaman, nasıl ve kim tarafından ortaya atıldığı veya geliştirildiği tam olarak bilinmesede Āyurveda’nın (Geleneksel Hint Tıbbı) yaklaşık 5000 yıllık bir geçmişi olduğu düşünülür. Hindistan’ın büyük bilge yogilerine göre Āyurveda’nın (Geleneksel Hint Tıbbı) kökleri yaratılışın en başlangıcına kadar uzanır.  Atharva Veda hastalıkların tedavisi için sihirli uygulamalar ve geleneksel olarak hastalıklara neden olduğu varsayılan iblislerin kovulması için tılsımlar açısından zengindir. Bahsedilen başlıca durumlar ateş, öksürük, tüketim, ishal, ödem (genel ödem), apseler, nöbetler, tümörler ve cüzzam dahil cilt hastalıklarıdır. Bu hastalıkları tedavi için önerilen otlar çoktur. Mitolojik açıdan Āyurveda’nın tüm görünen dünyanın görünmeyen kozmik yasalardan meydana geldiği evrenin arkasındaki yaratıcı Brahmā’dan kaynaklandığını belirtilir. Bununla birlikte Geleneksel Hint tıbbının kökeni Hint mitolojisindeki tanrıların doktoru Dhanvantari’ye de dayandırılır. Tanrılar (devalar) ve ifritler (asular) süt okyanusu çalkalayarak (samudra manthana) ölümsüzlük iksiri amṛta çıkarmaya çalışırlar. Sonunda tanrıların doktoru Dhanvantari iksirle dolu bir fincanla okyanustan çıkar. O tam bir tıp sistemi kurar ve yayılmasını sağlar. Ondan bilgelere ve daha sonra da insan hekimlere aktarımının anlatılarıyla başlar.

Āyurveda’nın (Geleneksel Hint Tıbbı) temel metinleri nedir?

Ayurveda metinleri

Āyurveda’nın (Geleneksel Hint Tıbbı) tıbbi metinleri olarak kaydedilen ilk biçimleri ise Vedalarda görülür.  Özellikle Āyurveda (Geleneksel Hint Tıbbı) metinlerinin kökleri kökenleri, hastalık için sihirli tedaviler olarak tanımlanan 114 ilahi ve sihir içeren Atharva Veda’ya dayanır ve buradan gelişir. Tanrılardan bilginlere ve onlardan hekimlere aktarılan Āyurveda (Geleneksel Hint Tıbbı) temel metinlerinden pek çoğu kaybolmuştur. Günümüze kadar en erken üç ana el yazması gelebilmiştir. Bu eserler Çaraka Saṃhitā, Suşruta Saṃhitā ve Bhela Saṃhitā’dır. Bu metinlerin tarihleri net bir şekilde bilmese de Suşruta Saṃhitā’nın yaklaşık MÖ 1-2., Çaraka Saṃhitā’nın MS 1-5. ve Bhela Saṃhitā’nın 4-6. yüzyıllar arasında derlendiği düşünülür. Çaraka Saṃhitā hastalıkların süreci ve muayenesini açıklar. Tedavinin önleyici yönleri arasında günlük ve mevsimsel rejimler, ruh sağlığına elverişli sosyal davranışlar yer alır. Şifalı bitkilerin ayrıntılı açıklamaları bulunur. Bu kitap ve kitabın yazarı bitkileri esas alan fizikçi Atreya okulunu temsil eder.  Suşruta Saṃhitā, ameliyatı vurgulayan Dhavantari okulunu temsil eder. Bağırsak tıkanıklıkları ve mesanedeki taşlar dahil olmak üzere çeşitli cerrahi işlemler tanımlanır.ve bunların  Bununla birlikte Agniveşa Saṃhitā, Kasyapa Saṃhitā ve Harita Saṃhitā da Āyurveda’nın (Geleneksel Hint Tıbbı) metinleri arasındadır.

Āyurveda (Geleneksel Hint Tıbbı)  Eserlerinin Bölümleri Nelerdir?

Genel olarak Āyurveda’nın (Geleneksel Hint Tıbbı) sankṛt metinleri tıbbı sekiz bölüme (aşṭāṅga) ayırırlar.

1. Kāyaçikitsā: Genel tıbın ana dalıdır. İnsanı beden, zihin ve ruhtan oluşan bir bütün olarak ele alır. Yaralanmalar ve zehirler dışında içsel veya organik bir nedeni olan hastalıkları konu alır. Bulaşıcı hastalıklar tanımlanır. Tüm hastalıkların arkasında bireyin durumu ve içsel faktörleri vurgulanır.
2. Kaumārabhṛtya: Çocuk sağlığı. Gebe kalma yöntemleri, bebeğin ve annenin doğum öncesi ve doğum sonrası bakımı, çocuğun cinsiyetini, zekasını ve çocukluk hastalıkları ve ebelik gibi konular yer alır.
3. Şalyatantra: Cerrahi teknikleri ele alır.
4. Şhālākyatantra:Vücutun üst kısmında yer alan boşlukları veya açıklıkları (kulak, göz, burun, ağız) etkileyen rahatsızlıkların tedavisi ile ilgilidir.
5. Bhūtavidyā: Pisikoloji alanıdır. Zihinsel hastalıkların devaileri ile ilgilidir.
6. Agadatantra: Toksikoloji olarak adlanrılabilien bu bölüm salgın hastalıkları içerir. Hayvanları, sebzeleri ve minerallerdeki toksinleri ve panzehirlerini tanıtır.
7. Rasāyantantra: Ömrü, zekayı ve gücü artırmak için gençleştirme ve toniklerini konu alır.
8. Vācīkaraṇatantra: Meni ve cinsel hazzın hacmini ve canlılığını arttırmaya yönelik tedaviler, kısırlık sorunları ve cinsel enerjinin ruhsal enerjiye dönüştürülmesi gibi konuları ele alır.