Suşruta (Sushruta)

Tarihi çok öncelere dayanan Āyurveda diğer bir ismi ile Geleneksel Hint Tıbbının en eski tedavi yöntemlerinden biri olduğundan söz etmiştik. Yine Geleneksel Hint Tıbbına dair metinlerin bir çoğunun kaybolduğundan, günümüze çok azının geldiğinden bahsetmiştik. Günümüze ulaşan eserlerden biri de Suşruta Saṃhitā’dır. Bu eser ermiş Suşruta (Sushruta) ait olup ameliyatı vurgulayan Dhavantari okulunun en önemli temsilcisi olur. Onun eseri Suşruta (Sushruta) Saṃhitā da Dhavantari okulunun en önemli metinlerinden biri olur. Suşruta (Sushruta) dünyada ilk kez plastik cerrahını yapan hekimdir. Bu nedenle ona “cerrahın babası” denilir. Bu yazımızda Suşruta (Sushruta) kimdir?, Suşrutanın (Sushruta) ameliyatları yapmasına ilham olan şey nedir? ve icatlarını nasıl yapar? sorularının cevabını vermeye çalışacağız. ermiş Suşruta hakkında bilgi vereceğiz.
Ermiş Suşruta (Sushruta) kimdir?
Suşruta (Sushruta) yaklaşık 2600 yıl önce Veda döneminde Batı Hindistan’ın Kaşi (Benares, Varanasi)şehrinde yaşadığı düşünülen antik Hindistan’daki bir ṛşi (ermiş) ve hekimdir. O zamanlarda entellektüel ve bilgi kişilere Mahaṛşi denilir. Bu kişilerden biri de Suşruta (Sushruta)’dır. Kaşi’nin kralı Kaşirac Divodas’dan tıb bilgisi öğrenir ve bir hekim olur. Hekim olduğundan o savaşta yaralanan askerleri tedavi eder, ilaç yapar. Bu askerlere durumunu görünce onları tedavi etmek için ameliyat fikri aklına gelir. Böylece askerilerin kırılmış yada yaralanmış uzuvlarını ameliyat ederek tedavi edeceğini düşünür.

suşruta ameliyat
O dönemde yasadışı suçlar işleyen suçlunun burnunu kesme cezası uygulanırdı. Suşruta (Sushruta) burnu kesilmiş kişilere burun amliyatı (burun estetiği) yapıla bileceği keşfeder. Bu yöntemle kırılmış yada kesilmiş burnu yeniden düzeltilebileceğini görür. Bununla birlikte o, göz problemi yaşayan bir çok kişiyi tedavi eder. Katarakt olarak bilinen ameliyatı yaparak bunu dünyada yapan ilk kişi olur. Onun yaptığı katarakt ameliatı modern cerrahide ekstrakapsüler lens ekstraksiyonunun (göz içi lens cerrahisi) çıkarılmasına benzer. Onun tıb alanı ile ilgili bulduğu yöntemler o dönemde yenidir. Tüm bu sebeplerden dolayı Suşrat (Sushruta) “Tüm Ameliyatların Babası” olarak kabul edilir.

suşrutanın icatları
Suşruta (Sushruta) kendi döneminde ilk kez çeşitli ameliyatlar yaptığı gibi tıb bilmi ile ilgili özellikle ameliyat için gerekli olan araç ve gereçleri de yapaya da karar verir. O yüz yirmi bir tane amliyat malzemelerini icat eder.
Suşruta’nın (Sushruta) Eseri: Suşruta (Sushruta) Saṃhitā

The Susruta Samhita
Suşruta (Sushruta) bildiği tüm bilgileri, ameliyatları nasıl yaptığını ve kullandığı malzemeleri sanskṛt dili ile kaleme aldığı Suşruta (Sushruta) Saṃhitā adlı eserine kaydeder. Bu eser Āyurveda’nın (Geleneksel Hint Tıbbı) üç temel eserinden biri olur. Hint tıb literatürünün mücevherlerinden biri olduğuna inanılır. Mevcut haliyle Sushruta Samhita, altı kitap ve yüz seksen altı alt bölüme ayrılır. Nesir şeklinde olan ilk beş kitap Nidānasthana, manzum şeklinde olan son bölüme Uttaratantra denir. Birinci kitap Sutra Sthanadır. Kırk altı bölüme ayrılır. Āyurveda’nın (Geleneksel Hint Tıbbı) kökeni, temel ilkeleri, cerrahi yöntemleri, ceraahi aletler, bazı kimyasal açıklamalar, hastalıkların sınıflandırılması, hastalıklara göre beslenme ele alınır. İkinci kitap Nidāna Stahanadır. On altı bölüme ayrılır. İdrar yolu hastalıklar, böbrek taşı, Diyabet, şişikler, kırıklar ve fıtık gibi konular ele alınır. Üçüncü kitap Şarīra Sthanadır. On bölüme ayrılır. İnsan anatomisi ele alınır. Dördüncü kitap Çikitsa Sthanadır. Kırk bölüme ayrılır. Nidāna Stahanada anlatılan hastalıkların tıbbi ve cerrahi tedavileri anlatılır. Ayrıca gençleşme, cinsel problemlerin tedavisi, beş tedavi yöntemi (pañça karma) ele alınır. Beşinci kitap Kalpa Sthana’dır. Sekiz bölümden oluşur. Zehirlenme ile ilgili hastalıklar ve tedavileri anlatılır. Altıncı kitap Uttaratantradır. Atmış altı bölüme ayrılır. Kulak, burun ve boğaz hastalıkları, çocuk sağlığı gibi pek çok konu yer alır.
Suşruta (Sushruta) Saṃhitā bin yüz yirmi hastalık, yedi yüz şifalı bitki, mineral kaynaklardan almış dört ve hayvansal kaynaklı elli yedi ilacın tanımlarını içerir. Suşruta (Sushruta) eserinden bıçak yada neşter olmadan ölü bedenin tahlil ve tetkik ettiğini açıklar. Onun insan anatominisini öğrenme metodu şu şekildedir. Suşrat (Sushruta) ölü bir bedeni suyun içinde tutarak çürümesine izin verir. Sonra sürüyen bedeni katman katman incelemeye başar. Bu yöntem sezeryan, karın cerrahisi, beyin cerrahisi gibi karışık ve zor ameliyatların bulunmasına yardım eder.

suşrutanın heykeli
Tıp ve cerrahi hakkındaı bu eser MS 800’de Kitab Şah Şun Al-Hindi (Kitap Shah Shun Al-Hindi), Kitan-i Susurud isimiyle Arapça’ya çevrilir. 19 yüzyılın başında Dr. Franciscus Hessle Suşruta (Sushruta) Saṃhitā’yı Latinceye, Max Müller Almanca’ya tercüme eder. 1907’de Kalkütalı Kavirac Kunca Lala Suşrat’ın bu eserini İngilizceye çevirir. Ancak onun bu çevirisi yeteri kadar kabul gözmez. Bu şekilde Suşruta (Sushruta) Saṃhitā ve onun yazarı Suşruta dünya genelinde tanınır ve bilinir hale gelir. 20. yüzyılda dünyada Āyurdevaya (Geleneksel Hint Tıbbı) olan ilginin artması ve yeni bir bakış açısı ile değerlendirilmeye başlaması ile Suşruta’ın (Sushruta) isimi yeniden gündeme gelir; onun tıp bilminin ve cerrahiye yaptığı katkıların önemi fark edilir. Palmiye yaprağına yazılmış Suşruta Saṃhitā’nin el yazması günümüzde Los Angeles Sanat Müzesinde bulunur. 2018’de Royal Austalasian Collage’in Tıp bölümüne Suşruta’nın heykeli dikilir.